Ung thư là nguyên nhân gây tử vong đứng hàng thứ hai ở Hoa Kỳ, chiếm 1 phần 4 các trường hợp tử vong. Theo thống kê tại Hoa Kỳ năm 2018, ước tính 1,7 triệu người mới được chẩn đoán mắc bệnh ung thư và 0,6 triệu người chết vì ung thư. Gánh nặng kinh tế liên quan tới bệnh ung thư vượt quá 80 tỷ đô la hàng năm ngân sách quốc gia chỉ tính riêng chi phí y tế ở Hoa Kỳ. Với sự già hóa dân số, chi phí chăm sóc sức khỏe leo thang và tăng tỷ lệ các yếu tố rủi ro, chẳng hạn như bệnh béo phì, gánh nặng ung thư ở quốc gia này được dự báo sẽ còn tăng thêm.
Thói quen ăn uống không lành mạnh từ lâu đã được công nhận có liên quan đến nguy cơ mắc bệnh ung thư. Trong hai thập kỷ qua, Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới (WCRF) và Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ (AICR) đã ban hành các hướng dẫn phòng chống ung thư để quản lý cân nặng, chế độ ăn uống và hoạt động thể chất. Ngoài ra, một số lượng ngày càng tăng các nghiên cứu đã xác nhận mối liên hệ giữa lối sống và các loại ung thư.
Trong bối cảnh tỷ lệ mắc ung thư ở Hoa Kỳ gia tăng, dữ liệu chế độ ăn uống được cập nhật gần đây và những bằng chứng mới về nguy cơ dinh dưỡng và ung thư, rất cần những đánh giá lớn về gánh nặng ung thư liên quan đến các yếu tố khác nhau của chế độ ăn uống. Một ví dụ điển hình: béo phì đã được công nhận là một yếu tố nguy cơ quan trọng đối với 13 bệnh ung thư song gánh nặng ung thư liên quan đến chế độ ăn uống qua trung gian béo phì vẫn chưa được định lượng chính thức. Ngoài ra, sự chênh lệch về gánh nặng ung thư liên quan đến chế độ ăn uống, chẳng hạn như theo độ tuổi, giới tính và chủng tộc/sắc tộc cũng chưa được thiết lập tốt.
Để giải quyết những câu hỏi này, một nghiên cứu rất lớn mới được công bố trực tuyến trên tạp chí JNCI – Cancer spectrum vào ngày 22 tháng 5 năm 2019 dựa trên dữ liệu ung thư quốc gia Hoa Kỳ năm 2016, 2015 và những năm trước đó. Nghiên cứu đã giúp ước tính gánh nặng ung thư liên quan đến bảy yếu tố của chế độ ăn uống (độc lập và kết hợp), ở người trưởng thành ở Hoa Kỳ cho 15 loại bệnh ung thư. Nghiên cứu cũng giúp đánh giá độc lập gánh nặng ung thư liên quan trực tiếp tới chế độ ăn uống không lành mạnh và gánh nặng ung thư liên quan đến trung gian béo phì. Ngoài ra, nghiên cứu cũng tính toán sự khác biệt về nhân khẩu học trong chế độ ăn uống và tỷ lệ mắc ung thư, nghiên cứu cũng ước tính thêm gánh nặng ung thư liên quan đến chế độ ăn uống giữa các nhóm tuổi, giới tính và chủng tộc/sắc tộc. Bằng những kết quả thu được, nghiên cứu đóng một vai trò rất lớn trong cải thiện hiểu biết và hỗ trợ phòng ngừa gánh nặng từ bệnh ung thư thông qua chế độ ăn uống.
Nghiên cứu cho biết: có đến 80.000 trường hợp ung thư mới được báo cáo trong năm 2015 có thể liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh. Trong số đó, chiếm tỷ lệ cao nhất là ung thư đại trực tràng với 38,3% trong số tất cả các trường hợp liên quan đến chế độ ăn dưới mức tối ưu. Tiếp theo là ung thư miệng, hầu họng và thanh quản, với gần 26% trường hợp liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh.
Nguy cơ ung thư cao nhất có liên quan đến việc ăn không đủ ngũ cốc nguyên hạt và ăn quá nhiều thịt chế biến. Đàn ông trung niên và các chủng tộc/dân tộc thiểu số cũng là những đối tượng có tỷ lệ lớn nhất trong đánh giá nguy cơ ung thư liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh.
Các tác giả nghiên cứu cũng lưu ý: Nguy cơ ung thư liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh được đánh giá là tương đương với nguy cơ ung thư liên quan đến rượu, ước tính từ 4% – 6% tất cả các trường hợp ung thư. Ngoài ra, trọng lượng cơ thể quá mức có liên quan đến 7% – 8% và ít hoạt động thể chất liên quan đến 2% – 3% gánh nặng ung thư.
Phó giáo sư, Tiến sĩ, Fang Fang Zhang, Trường Chính sách và Khoa học Dinh dưỡng Friedman tại đại học Tufts, Boston, Massachusetts, Hoa Kỳ, tác giả chính nghiên cứu cho biết: “Kết quả nghiên cứu của chúng tôi hỗ trợ thêm bằng chứng ngày càng mạnh mẽ, bằng cách ước tính gánh nặng ung thư liên quan đến chế độ ăn dưới mức tối ưu ở cấp quốc gia”. “Nghiên cứu nhấn mạnh cơ hội giảm thiểu gánh nặng ung thư và sự chênh lệch ở Hoa Kỳ bằng cách cải thiện chế độ ăn.”
Bà cũng lưu ý rằng những kết quả này củng cố tầm quan trọng của việc giải quyết chế độ ăn uống không lành mạnh ở cấp độ dân số quốc gia và đánh giá hiệu quả chi phí của các chính sách dinh dưỡng mở rộng trong việc giảm gánh nặng ung thư và sự chênh lệch ở Hoa Kỳ. “Các chính sách có thể bao gồm những thay đổi lớn ở cấp độ hệ thống trong chăm sóc sức khỏe như tư vấn dinh dưỡng và khuyến khích đưa vào các thực phẩm lành mạnh, cũng như chính sách giá thực phẩm quốc gia, chính sách ghi nhãn thực phẩm, chiến dịch giáo dục quốc gia về chế độ ăn uống lành mạnh và thiết lập tiêu chuẩn dinh dưỡng cho bữa ăn của các chương trình chính phủ, bữa ăn tại trường,…”, PGS. TS. Fang Fang Zhang cho biết.
Tập trung vào chế độ ăn
Trong nghiên cứu này, PGS. TS. Fang Fang Zhang và các đồng nghiệp đã ước tính riêng gánh nặng ung thư có thể liên quan trực tiếp từ chế độ ăn uống không lành mạnh, và cũng ước tính mối liên hệ giữa gánh nặng ung thư này đến tuổi tác, giới tính và chủng tộc/sắc tộc.
Bà giải thích: “Khác với các nghiên cứu trước đây về mối liên quan giữa chế độ ăn uống và nguy cơ ung thư, nghiên cứu của chúng tôi đã định lượng số lượng và tỷ lệ các trường hợp ung thư mới có liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh ở cấp độ quốc gia”.
Để ước tính chế độ ăn, nhóm nghiên cứu đã sử dụng dữ liệu rất lớn đại diện trên quy mô toàn quốc gồm những người trưởng thành ở Hoa Kỳ đã tham gia hai chu kỳ gần đây nhất (2013-2014 và 2015-2016) của Khảo sát kiểm tra sức khỏe và dinh dưỡng quốc gia được thực hiện bởi Quỹ Nghiên cứu Ung thư Thế giới và Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ. Nghiên cứu chọn các yếu tố trong chế độ ăn uống là bằng chứng có tính “thuyết phục” về nguy cơ ung thư như: trái cây, rau củ, ngũ cốc, thịt chế biến, thịt đỏ và tổng sản phẩm từ sữa. Phân tích rủi ro của mối quan hệ giữa chế độ ăn uống và ung thư được dựa trên các phân tích tổng hợp của các nghiên cứu đoàn hệ tiến cứu, ít sai lệch.
Kết quả nghiên cứu cho thấy: Ước tính có khoảng 80.110 trường hợp ung thư mới mắc ở Hoa Kỳ được báo cáo trong năm 2015 có liên quan đến lượng tiêu thụ dưới mức tối ưu của bảy yếu tố chế độ ăn uống, bao gồm ăn ít rau, trái cây và ngũ cốc nguyên hạt; và ăn nhiều thịt chế biến, thịt đỏ, tổng sản phẩm từ sữa và nước giải khát có đường (sugar sweetened beverages). Đây là nguyên nhân có liên quan tới 5,2% của tất cả các ca ung thư xâm lấn được báo cáo trong năm đó ở người trưởng thành từ 20 tuổi trở lên.
Số ca mắc ung thư lớn nhất liên quan đến chế độ ăn uống không lành mạnh là đại trực tràng (n = 52.225), tiếp sau đó sau đó là ung thư miệng, hầu họng và thanh quản (n = 14,421), ung thư tử cung (ung thư nội mạc tử cung) (n = 3165), ung thư vú (sau mãn kinh, n = 3059), ung thư thận (n = 2017), ung thư dạ dày (n = 1564), ung thư gan (n = 1000), ung thư tuyến tụy (n = 538) và ung thư tuyến biểu mô của thực quản (n = 475).
Trong các yếu tố của chế độ ăn uống, ăn ít ngũ cốc nguyên hạt có liên quan đến số lượng và tỷ lệ lớn nhất của các trường hợp ung thư mới mắc, tiếp theo là ăn ít các sản phẩm sữa, ăn nhiều thịt chế biến, ăn ít rau và trái cây, ăn nhiều thịt đỏ và uống nhiều nước giải khát có đường.
Trong tổng số các trường hợp ung thư do chế độ ăn uống không lành mạnh, 67.488 trường hợp được đánh giá là có mối liên hệ trực tiếp với chế độ ăn dưới mức tối ưu và 12,589 trường hợp được đánh giá có mối liên hệ thông qua trung gian béo phì.
Nhìn chung, ba yếu tố trong chế độ ăn uống được đánh giá là có liên quan trực tiếp hàng đầu tới nguy cơ ung là không ăn đủ lượng ngũ cốc, không đủ các sản phẩm từ sữa và lượng thịt chế biến quá mức. Tiêu thụ lượng trái cây thấp và sử dụng nhiều nước giải khát có nhiều đường là hai yếu tố chính được cho là liên quan đến trung gian chỉ số khối cơ thể.
Kết quả chi tiết từ nghiên cứu
Các tác giả nghiên cứu cũng đã xem xét sự tương tác của chế độ ăn uống và tuổi tác, giới tính và chủng tộc/sắc tộc. Đúng như dự đoán, tổng số trường hợp mắc ung thư cao nhất là ở người lớn tuổi (65 tuổi), nhưng tỷ lệ mắc ung thư lại cao hơn ở nhóm tuổi trung niên (45-54 và 55-64 tuổi) so với nhóm tuổi thấp hơn hoặc nhóm tuổi cao hơn.
Cả hai chỉ số: tổng số trường hợp và tỷ lệ mắc ung thư liên quan đến chế độ ăn uống đều cao hơn ở nam giới so với nữ giới. So với người da trắng không phải gốc Tây Ban Nha, các chủng tộc/dân tộc thiểu số còn lại (người da đen không phải gốc Tây Ban Nha, người Tây Ban Nha và những người khác) có gánh nặng ung thư lớn hơn.
Có thể dễ dàng nhận thấy một số yếu tố nổi bật chiếm tỷ lệ cao hơn khi phân tích sâu hơn vào các nhóm nhỏ này. PGS. TS. Fang Fang Zhang giải thích: “Các yếu tố đó có thể phản ánh tỷ lệ cao của chế độ ăn dưới mức tối ưu, tỷ lệ mắc ung thư cao hoặc cả hai”. “Ví dụ, đàn ông nói chung có tỷ lệ mắc ung thư cao hơn phụ nữ và đàn ông cũng tiêu thụ một lượng trái cây và rau quả thấp hơn và lượng thịt đỏ và thịt chế biến cao hơn phụ nữ.”
Ngoài ra, các nhà nghiên cứu cũng phát hiện ra rằng người Hoa Kỳ (và nhiều quốc gia khác trên thế giới) ở độ tuổi trung niên có chế độ ăn uống kém lành mạnh hơn so với người lớn tuổi; phân nhóm này cũng có tỷ lệ mắc ung thư cao hơn người trẻ tuổi.
Nhìn chung, trên tất cả các nhóm nhỏ, năm yếu tố trong chế độ ăn uống liên quan hàng đầu đến gánh nặng ung thư ở Hoa Kỳ là ngũ cốc nguyên hạt, các sản phẩm từ sữa, thịt chế biến, rau và trái cây.
Biến bằng chứng thành hành động
Tiến sĩ Nigel Brockton, phó chủ tịch tại Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ, chỉ ra rằng: trong khi các nghiên cứu khác chỉ xem xét các nhóm yếu tố có thể thay đổi, nghiên cứu này chỉ tập trung vào chế độ ăn uống. Kết quả đặc biệt nhấn mạnh ung thư đại trực tràng. “Chúng tôi biết nhiều hơn về nguyên nhân và cách ngăn ngừa ung thư đại trực tràng hơn bất kỳ loại ung thư nào khác”, Tiến sĩ Nigel Brockton khẳng định. “Theo ước tính, hơn 50.000 trường hợp ung thư đại trực tràng là do chế độ ăn uống không lành mạnh.”
Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ gần đây đã đưa ra một danh sách 10 khuyến cáo về phòng chống ung thư. Tiến sĩ Nigel Brockton giải thích rằng khi danh sách được công bố, các mục được cố tình không đánh số vì Viện Nghiên cứu Ung thư Hoa Kỳ cho rằng khuyến cáo này là một “gói” toàn vẹn chứ không phải từng mục riêng lẻ. Ông cho biết: “Thứ nhất là duy trì trọng lượng cơ thể khỏe mạnh, thứ hai là hoạt động thể chất, và sau đó là những khuyến cáo về chế độ ăn uống như ăn nhiều ngũ cốc và rau quả”. “Nghiên cứu này tập trung hơn về chế độ ăn uống, nhưng chúng ta cũng cần nhớ rằng ngăn ngừa ung thư bao gồm cả việc thay đổi lối sống.”
Tiến sĩ, Mingyang Song, phó giáo sư dịch tễ học lâm sàng và dinh dưỡng tại Trường Y tế Công cộng Harvard T.H. Chan, ở Boston, Hoa Kỳ, phát biểu về nghiên cứu này: “Không có gì đáng ngạc nhiên khi ung thư đại trực tràng có tỷ lệ cao nhất trong các trường hợp ung thư liên quan đến chế độ ăn uống, vì ung thư đại trực tràng có nhiều bằng chứng nhất cho mối quan hệ với chế độ ăn uống”. “Mặc dù con số 38,3% cao hơn tôi mong đợi”, ông nói, “có thể do các tiêu chí khá nghiêm ngặt đã được sử dụng trong nghiên cứu.”
Những phát hiện này đã hỗ trợ thêm cho bằng chứng ngày càng tăng rằng chế độ ăn uống là thành phần chính trong nguy cơ và phòng ngừa ung thư, và PGS. TS. Mingyang Song nhấn mạnh rằng bước tiếp theo quan trọng là chuyển bằng chứng thành hành động: “Chăm sóc ban đầu chắc chắn đóng một vai trò lớn, nhưng những thay đổi ở cấp chính sách và quy định cũng rất quan trọng”.
Nguồn: https://www.medscape.com/